Met de inwerkingtreding van de Wet IB 2001 is overgangsrecht getroffen voor per 2001 bestaande zuivere saldolijfrenteverzekeringen en voor wat de staatssecretaris hybride lijfrenteverzekeringen noemt.

• Zuivere saldolijfrente: de premies voor deze verzekeringen waren niet aftrekbaar. Het opgebouwde rentebestanddeel is bij uitkering belast in box 1;
• Hybride lijfrenteverzekeringen: de premies voor deze verzekeringen zijn niet volledig afgetrokken. Voor het totaalbedrag van deze niet afgetrokken premies – het \'saldodeel\' – geldt dat deze onbelast blijft bij uitkering. Alles dat boven dit saldodeel wordt uitgekeerd, is wel belast in box 1.

Het overgangsrecht voor zuivere saldolijfrenten wordt per 1 januari 2021 gehandhaafd. De afrekenverplichting in het overgangsrecht wordt afgeschaft. De beëindiging van het overgangsrecht en de afrekenverplichting wordt hierdoor beperkt tot specifiek die oude saldolijfrenten waarmee belastingheffing langdurig kan worden uitgesteld. De consequenties zijn dan:
De saldolijfrenteaanspraken verhuizen van box 1 naar box 3; en
over het aanwezige rentebestanddeel moet in box 1 inkomstenbelasting worden betaald.

Voorbeeld
Daan heeft in het verleden € 75.000 aan koopsom betaald voor een zuivere saldolijfrente. Eind dit jaar gaan de lijfrentetermijnen in, en wel gedurende een periode van 10 jaar € 13.500 per jaar.

Het overgangsrecht eindigt op 31 december 2020. Stel dat de waarde op dat moment € 105.000 bedraagt, dan vindt als volgt afrekening plaats:

Waarde saldolijfrenteverzekering:                                             € 105.000
Af: Onbelast saldo (= € 75.000 -/- (2 x € 13.500)):                   €   48.000 -/-
Belast rentebestanddeel:                                                         €   57.000

Dit rentebestanddeel wordt tegen een bijzonder tarief van 45% belast over 2020 betrokken. De heffing bedraagt in dat geval € 25.650.

Als het overgangsrecht voor zuivere saldolijfrenten zou zijn verlengd, dan zou Daan de eerste vijf jaar een volledig belastingvrije uitkering ontvangen van € 13.500 per jaar. Van de uitkering in het zesde jaar is € 7.500 belast in box 1. Alle daarna volgende termijnen zijn volledig belast.